Hoe pas je de ontwerpende aanpak toe in de praktijk?
11 juni 2024
Hoe pakt de ontwerpende aanpak uit in een concreet overgangsgebied? Hoe ontwerp je een ontwikkelingsrichting voor zo’n gebied waarbij de natuurdoelen worden gehaald én waarvan ook andere belangen profiteren?
De 31 young professionals verzamelden zich voor deze vragen op dag 2 van het traject al vroeg bij station Barneveld.
Ze stapten daar op de fiets voor een verkenning van het gebied rond ‘Erica-Het Paradijs’, onderdeel van het Gelders Natuurnetwerk.
Erica - het Paradijs
Erica - het Paradijs
► Schakel in de verbinding tussen Veluwe en Utrechtse Heuvelrug
► Verbindingen langs de Barneveldse beek voor o.a. das, amfibieën en reptielen, vissen
► Parel Erica / Kleine Barneveldse Beek: natte heide, natuurlijke beek met beekbegeleidend bos
► Cultuurhistorische waarden: oude ontginningenen boerderijen, bijzonder verkavelingspatroon bij Kallenbroek
► Plaatselijk nog rust, ruimte en duisternis
STAP 1 – Observeren in het veld
Op meerdere plekken in het buitengebied werd een stop gemaakt: aan de dorpsrand van Barneveld, in een zone met van intensieve landbouw en in de zone met landgoederen en de Barneveldse beek.
Hier keek iedereen goed naar alle fysieke kenmerken. En naar wat op de betreffende plek de gebruiks- en belevingswaarden leken te zijn. En wat viel er te zeggen over de toekomstwaarde?
Er werden veel foto’s en aantekeningen gemaakt van deze observaties in het veld: de eerste input om later op de dag aan de gang te kunnen gaan met een ontwerp voor de toekomst van het gebied.
STAP 2 – In beeld brengen van de fysieke kenmerken en het krachtenveld
Aangekomen op een locatie met de passende naam Boerderij t Paradijs, midden in het gebied, gingen de deelnemers in groepen aan de slag om alle fysieke kenmerken van het gebied op kaart te zetten. Daarbij werkten ze vanuit de lagenbenadering. Dat betekende eerst te kijken naar de basislaag van bodem en water, vervolgens naar de laag van alle netwerken, en tot slot de naar de laag van het gebruik (occupatie). Hoe combineren die lagen met de gebruikswaarden, belevingswaarden, toekomstwaarden van het gebied?
In gesprek met stakeholders
Minstens zo belangrijk als zicht te hebben op alle fysieke kenmerken, is het om te weten hoe het krachtenveld in een gebied eruit ziet. Hoe verhouden de ecologische, economische, sociale en culturele belangen zich ten opzichte van elkaar?
De deelnemers spraken hier uitgebreid over met twee kenners van het gebied Erica -Het Paradijs: Anne Kruft, adviseur integrale gebiedsontwikkeling bij Waterschap Vallei en Veluwe, en Arjan Bossenbroek, programmamanager Landbouwtransitie, RPLG en Stikstof bij regio Roodvalley vanuit de gemeente Barneveld.
Inzicht in alle belangen
Op grote flappen werd alle opgehaalde informatie gestructureerd: welke belangen spelen er allemaal in dit overgangsgebied, welke daarvan botsen en welke overlappen? En hoe is dat allemaal ruimtelijk te duiden?
STAP 3 – Ontwerpen aan twee varianten
In groepen werd vervolgens gebrainstormd en geschetst aan twee ruimtelijke varianten voor een natuurinclusieve inrichting van het gebied. Elke groep werkte onder begeleiding van een van de vijf ‘meesters’: senior-ontwerpers die ruime ervaring hebben met de ontwerpende aanpak in de praktijk. De uitkomsten en de gemaakte kaarten werden aan het einde van de dag aan elkaar gepresenteerd.
“Het werken in groepen met deelnemers uit heel verschillende organisaties maakt dit traject zo leuk en interessant!”
Deelnemer Ivo Verbeek
Meester Livina Tummers
Adviseur gebiedsontwikkeling bij Staatsbosbeheer en als één van de vijf meesters betrokken bij het traject
“De jongeren weten zo veel van hun eigen domein. En ze zijn heel open en nieuwsgierig naar dat van een ander.
We behandelden de casus in een diepgaande gedachtewisseling, de opgave rond natuurherstel drong echt tot ze door. Er zijn daar geen makkelijke oplossingen voor, dit is echt alle hens aan dek. Het is fijn om te zien dat jongeren meer dan bereid zijn om op dat dek te komen!
En dat is waar de ontwerpende benadering ook kan helpen: het met creativiteit herinterpreteren van bestaande kennis, om daarmee toekomst te benaderen.”
